Dijital çağda, "görünür olmak" artık bir seçenek değil, bir zorunluluk. Ancak ruh sağlığı profesyonelleri için bu görünürlük, üzerinde "DİKKAT! MAYINLI BÖLGE" yazan bir arazide yürümeye benzer. Bir yanda uzmanlığınızı ve hizmetlerinizi duyurma ihtiyacı, diğer yanda ise Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Sağlık Bakanlığı'nın çok katı "Reklam Yasağı" kuralları... Bu iki gerilim arasında sıkışıp kalan birçok uzman, ya hiçbir şey yapmayarak görünmez kalmayı seçiyor ya da farkında olmadan yasal sınırları ihlal ederek ciddi disiplin cezalarıyla yüzleşme riskine giriyor.
Peki, bu ince çizgi tam olarak nereden geçiyor? "Toplumu bilgilendirmek" nerede biter, "ticari reklam" nerede başlar? Web sitemizde ne yazabiliriz? Sosyal medyada ne paylaşabiliriz? Bu soruların cevapları, muayenehanenizin kaderini ve mesleki itibarınızı doğrudan etkiler.
Bu makale, bu karmaşık ve endişe verici konuda size netlik sağlamak için hazırlanmış hukuki bir psikiyatri rehberi niteliğindedir. Amacı, size yasal boşlukları aratmak değil, yasal ve etik çerçeveye %100 bağlı kalarak nasıl güçlü ve saygın bir dijital varlık oluşturabileceğinizi göstermektir.
1. Yasağın Felsefesi: Neden Sağlıkta "Reklam" Yasaktır?
Bu yasağı bir "engel" olarak görmeden önce, onun ardındaki temel felsefeyi anlamak çok önemlidir. Sağlıkta reklam yasağının üç temel amacı vardır:
- Toplum Sağlığını Korumak: Sağlık, bir tüketim ürünü değildir. Reklamlar, insanları gereksiz tedavilere veya yanlış beklentilere yönlendirerek toplum sağlığını tehlikeye atabilir. Yasağın amacı, hastanın bir "müşteri" olarak görülmesini engellemektir.
- Haksız Rekabeti Önlemek: Eğer reklam serbest olsaydı, daha büyük finansal güce sahip olan hekimler veya kurumlar, daha fazla reklam vererek mesleki yetkinlikten bağımsız bir şekilde öne çıkabilirdi. Bu, mesleğin ticarileşmesine ve hekimler arası saygının zedelenmesine yol açardı.
- Mesleki Saygınlığı Korumak: Hekimlik ve psikologluk, bilimsel bilgiye ve etik değerlere dayalı saygın mesleklerdir. "Şok indirim!", "Kampanyalı check-up!" gibi ifadeler, bu saygınlığa onarılamaz zararlar verir.
Bu felsefeyi anladığımızda, kuralların bizi kısıtlamak için değil, hem toplumu hem de mesleğimizi korumak için var olduğunu görürüz.
2. Keskin Bir Ayrım: Reklam (YASAK) vs. Tanıtım ve Bilgilendirme (SERBEST)
İşte en kritik nokta burasıdır. Yasa, "tanıtım yapamazsınız" demez; "reklam yapamazsınız" der. Aradaki farkı bir tablo ile netleştirelim:
| REKLAM (YASAKLANAN EYLEMLER) | TANITIM ve BİLGİLENDİRME (İZİN VERİLEN EYLEMLER) |
| Talep Yaratmaya Yönelik Olmak: İnsanlarda sağlık sorunu olmasa bile talep yaratıcı ifadeler kullanmak. | Bilgiye Yönelik Olmak: Mevcut bir sağlık sorunu veya konu hakkında bilimsel ve objektif bilgi vermek. |
| Üstünlük Bildiren İfadeler: "En iyi", "en deneyimli", "tek uzman", "en başarılı" gibi subjektif ve kanıtlanamaz iddialar. | Objektif Bilgiler Sunmak: Ad, soyad, unvan, uzmanlık alanı, mezun olunan okul, adresi ve iletişim bilgilerini sunmak. |
| Hasta Yorumları ve Teşekkürler: Danışanların yorumlarını, teşekkür mektuplarını, "başarı hikayelerini" yayınlamak. | Bilimsel İçerik Üretmek: Depresyon, anksiyete gibi konuları, tedavi yöntemlerini bilimsel bir dille anlatan makaleler yazmak. |
| "Önce-Sonra" Fotoğrafları: Özellikle estetik alanında yaygın olan bu uygulama, ruh sağlığında kesinlikle yasaktır. | Muayenehane Hakkında Bilgi Vermek: Kliniğin fiziksel koşulları, kullanılan teknolojik donanımlar hakkında abartısız bilgi vermek. |
| Ücret ve Kampanya Bilgisi: "Seans ücreti şu kadar", "İlk seans %20 indirimli" gibi ifadelerle ticari bir algı yaratmak. | Akademik Faaliyetleri Duyurmak: Bir kongreye katılımı, yayınlanan bir makaleyi veya verilen bir eğitimi duyurmak. |
| Çekilişler, Hediye Seanslar: Sağlık hizmetini bir ödül veya ticari bir meta gibi sunmak. | Çalışma Alanlarını Detaylandırmak: Hangi terapi ekolleriyle (BDT, EMDR vb.) ve hangi danışan gruplarıyla (yetişkin, ergen vb.) çalışıldığını belirtmek. |
| Yönlendirici ve Abartılı Görseller: Ünlü kişilerin fotoğraflarını kullanmak, yanıltıcı veya şok edici görseller paylaşmak. | Sade ve Profesyonel Tasarım: Kurumsal kimliğe uygun, abartıdan uzak bir görsel dil kullanmak. |
3. Pratik Uygulama Rehberi: Dijital Platformlarda Ne Yapmalı, Ne Yapmamalı?
- Web Siteniz:
- YAPIN: "Hakkımda" bölümünde özgeçmişinizi detaylıca yazın. "Hizmetlerim" bölümünde "Panik Bozukluk Tedavisi" yerine "Panik Bozukluk" başlığı atıp, bu durumu ve bilimsel yaklaşımları anlatan bilgilendirici bir metin yazın. Blog bölümünü aktif olarak kullanın.
- YAPMAYIN: Sitenizin herhangi bir yerinde "Hemen Randevu Al!", "Sınırlı Kontenjan!" gibi ticari çağrılar veya "Danışanlarımız Ne Dedi?" gibi bir bölüm kullanmayın.
- Sosyal Medya:
- YAPIN: Web sitenizde yazdığınız bilgilendirici bir makaleyi, "Anksiyete ile başa çıkma yolları hakkında merak edilenler... Detaylı bilgi için web sitemdeki yeni yazımı okuyabilirsiniz." gibi bir başlıkla paylaşın.
- YAPMAYIN: "Anksiyete sorunlarınızdan kurtulmak için kliniğime bekliyorum!" gibi doğrudan talep yaratan bir ifade kullanmayın. Gelen yorumlara "Teşekkür ederim, çok yardımcı oldunuz" gibi cevaplar yazan danışanların yorumlarını sabitlemeyin veya öne çıkarmayın.
- Google İşletme Profili:
- YAPIN: İşletme adınızı "Dr. Ahmet Yılmaz" veya "Klinik Psikolog Ayşe Kaya" olarak, unvanınızla birlikte sade bir şekilde yazın. Hizmetler bölümünü eksiksiz doldurun.
- YAPMAYIN: İşletme adınıza "Anksiyete Tedavi Merkezi" gibi anahtar kelimeler eklemeyin. Danışanlardan aktif olarak yorum yapmalarını istemek gri bir alandır; TTB bu yorumları da bir tür "teşekkür ilanı" olarak görüp disiplin soruşturması açabilir. Bu konuda çok dikkatli olun.
4. Altın Kural: Niyetiniz Nedir?
Bir paylaşım yapmadan önce kararsız kaldığınızda, kendinize şu sihirli soruyu sorun:
"Bu paylaşımı yapmaktaki birincil niyetim, ticari bir fayda sağlamak ve talep yaratmak mı, yoksa herhangi bir karşılık beklemeden, sadece toplumu veya meslektaşlarımı bilimsel olarak doğru bir konuda bilgilendirmek mi?"
Eğer vicdanınız rahat bir şekilde cevabın "bilgilendirmek" olduğunu söylüyorsa, muhtemelen doğru ve etik bir yoldasınızdır. Eğer cevabınızda en ufak bir "ticari kaygı" ağırlığı hissediyorsanız, durun ve o paylaşımı yeniden gözden geçirin.
Etik Görünürlük Mümkündür
Reklam yasağı, bir sessizlik yemini etmek değildir. O, bize dijital dünyada nasıl daha bilgece, daha sorumlu ve daha profesyonelce var olmamız gerektiğini öğreten bir pusuladır. Bu kurallar çerçevesinde hareket etmek, sizi sadece yasal risklerden korumakla kalmaz, aynı zamanda potansiyel danışanların gözünde sizin ne kadar saygın, güvenilir ve mesleğinin etik değerlerine bağlı bir uzman olduğunuzu da kanıtlar.
